Dat maakt het ook makkelijker ja. Als je een vent bent met vrouw en kinderen thuis, dat is heel wat anders nog. Dat realiseer je je nu wel. En mensen die een boerderij hebben, met vee erop, hoe moeten die dat redden? Die werden opgepakt, daar heeft een mof geen boodschap aan. Nee, wat dat betreft waren wij in goede conditie om het een tijd vol te houden. Daarbij was ik nog een klein ventje, dat je met het rantsoen niet uit kan komen, je hebt honger, je hebt de hele dag honger, dat is een eigenschap van het concentratiekamp. Maar of je een zware grote kerel bent van 150, 120 kilo, of 100 kilo, dat ben je gauw kwijt, maar mijn gedachte is dan ook altijd, als je dan, dat was in Vught niet het geval, daar ben ik niet zoveel kwijtgeraakt, maar later wel, dan denk je wel: als je nou normaal 65 weegt en je weegt dan 45, dan ben je ook een heel percentage kwijt, dan heb je ook minder nodig. Of dat waar is weet ik niet, maar dat onderhoudt wel een beetje om de dag door te komen.

l fout is, want daar wordt je doodziek van en daar ga je dood van, en dat is ook gebeurd hier en daar. Maar zo speelt de honger een rol. Dat is indicatief voor de honger die in zo’n kamp heerst.

‘ie die stukjes brood tussen die verbandjes en rommel vandaan. Omdat je honger hebt. Je eet van alles wat je te pakken kunt krijgen. Nog een detail. Tsja.

Ik kan niet zeggen dat je in Vught honger moest lijden.

Kan je nagaan, heb je zo’n honger. Dan ben je helemaal niet goed bij je hoofd.

Vreselijk. Want je zat helemaal op mekaar, je kon nauwelijks zitten. Het was eigenlijk om de beurt zitten en om de beurt staan. Er was iets voor je behoeften, er stond een emmer. Dat stond natuurlijk na een halve dag al vreselijk en zo, en je at maar zo snel mogelijk je brood op want anders werd het nog afgepakt door een ander of gestolen en die worst die erbij zat dus we hadden niet zoveel honger gelukkig. En we hadden die fles water en we konden dus drinken en we kregen onderweg verder niks.

n griezelig. Maar wij konden niks doen. Want die soldaten werden allemaal ontzettend bedankt en zo, eindelijk konden ze hun honger stillen. Maar dat was helemaal niet het geval natuurlijk.

Het eten was altijd hetzelfde. Dat was dus koolraap. Soep heette dat, maar dat was gewoon in water en verder niks. En twee sneetjes brood per dag. Weet ik niet precies meer. Maar allemaal veel te weinig. Ik heb toen ook echt honger gehad. Het is pijn. Buikpijn van de honger.

nog wat er in, en wij hadden daar geen honger, dus je kreeg daar genoeg te eten.

‘Ik blijf hier, ik weet niet wat jij doet.’ Dus ik dacht: ja, zal ik nou wel of zal ik nou niet mee lopen in dat honger…