Beginnen bij de basis, vertellen hoe je heet.

Nou, ik heet sinds 92 jaar Evert van der Molen, en ik ben geboren op een schip, net als Geert,

en dat was een prettige omstandigheid, we hebben een hele prettige jeugd gehad, veel gezien,

want we voeren dus, Nederland rond en België, Duitsland, een stukje van Frankrijk, en maar dan

moeten de kinderen op een gegeven ogenblik op school, en dan moet je bij je pa en ma vandaan,

en toen was mijn moeder, die heeft alleen maar lagere school, maar die heeft ons allemaal

lezen en schrijven geleerd, Dat moet ik met trots vermelden, want daar ben ik echt trots op.

En op een gegeven ogenblik, ik was zes, toen zeiden mijn grootouders, ik ben naar

opa Evert vernoemd, die zei: “Laat Evert maar bij ons komen, want grootouders zijn

altijd nogal gek op kleinkinderen, terecht of natuurlijk, toen ben ik bij opa en

beppe zoals we haar noemden, zij was een Friezin, in de kost gekomen, maar mijn

zusjes en mijn broer niet, die bleven zo lang aan boord, en die kregen dan van ma les.

Welk jaar ben je geboren?

Ik ben geboren in ’17. Nou ja, dus toen

Dus je was de oudste van het gezin?

Ik was de oudste.

En hoeveel broers en zusjes?

Twee, die twee meisjes die jullie nu kennen, en een broer, Jacob.

En die zijn pas aan de wal gegaan toen ze in de vijfde klas van de lagere school waren.

Dus zover heeft ma het kunnen brengen.

(loopt naar de boekenkast) Eh, hoe heet mijn geliefde boek?

Even kijken, bij de Duitsers, wacht even. Even.

Hoe heb je je boekenkast georganiseerd, Geert?

Ik heb ze helemaal dus gesplitst in Nederlands, Frans

en Duits, en alles wat daar buiten valt dat begint daar.

Maar zij was, wacht even hoor

Anne Seghers?

Ja, Anne Seghers, daar staat zij, ja, omdat bij de Siebte Kreuz.

En dat is, ik zal even vertellen waarom dat zo goed is, dat is een jongen, het gaat over

een man die echt in het verzet zat, en gevangen wordt genomen enzovoort, en dan weet

hij te ontvluchten, en dan is het heel erg moeilijk om een adres te vinden, maar dan

komt ie bij een vriend van hem die zich eigenlijk nooit met politiek bemoeid heeft, en

die toch op een hele goeie manier hem weet onder te brengen via allerlei oude relaties.

En verder doet hij gewoon mee, met zijn vrouw, als ze naar hoe heet het, iets wat

die nazi’s dan doen, en intussen heeft hij die vriend zo ver geholpen dat hij

kan het is voor de oorlog he, naar Nederland vluchten, en dan vertelt hij dat

zijn vrouw, en drie kleine kinderen ofzo, het is echt zo’n familieman weet je wel.

En die zegt “Je hebt ons allemaal eraan gewaagd, en dan zegt hij: want hij weet hoe zij is, ze

komt zelf ook uit een arbeidersfamilie, “had je dan gewild dat we hem uitgeleverd hadden?” En dan

ziet die vrouw natuurlijk, begrijpt dat ze dat hij opgelucht is dat toch die man weggeholpen is he.

Ja, heerlijk he. Werken ook van haar.

Haar man was beeldhouwer.

Dit is eigenlijk voor een archief, waarin allerlei verhalen van de

oorlog worden opgenomen, in het archief van het gesproken woord zeg maar.

Dus een manier van geschiedenis bedrijven.

Dat is leuk ja. Hebben jullie Tine ook opgenomen?

Ja, ook bij Tine opgenomen, en bij jou opnemen, en ook een andere

vrouw, Geert van der Molen, uit een communistische verzetsgroep.

Nee, die ken ik niet.

Nee. Nou ja, zo proberen we allerlei verschillende vrouwen…

Tine en ik was heel leuk, ik hoorde aldoor van mevrouw Waage die, die deed ook

kinderen onder brengen enzo, en ik deed daar ook in… en, maar zoals we waren heel

verstandig, we maakten nooit kennis met elkaar tenzij het strikt noodzakelijk was.

En toen onze tussenpersoon, dat was natuurlijk een student, dat waren geloof ik allemaal

studenten die dat toen deden, die zei ik heb nu geen tijd om tussen jullie heen en weer te

hollen, want dat moest dan, dan moest ik eventjes iets zeggen of iets brengen bij haar, en dan

moest hij op het fietsje, en zei: jullie kennen elkaar nu lang genoeg, het is wel vertrouwd dat

jullie elkaar leren kennen, spaart mij erg veel tijd, dus toen begon ik naar Tine te fietsen.

Waar woonde je?

Ik woonde op de Sarphatistraat, vlakbij het Frederiksplein,

Ik mag wel achterover leunen

Ja. Alles mag. Misschien wil je vertellen hoe je heet en waar je geboren bent en wanneer.

Ja, ik ben Geertje van der Molen, geboren op 20 maart 1919, aangezien ik

op een schip geboren ben was het een toeval dat we dus in Groningen lagen.

En ik ben aan boord gebleven, ik heb een oudere broer en een zus, jongere zus en een jongste broer.

en mijn oudste broer ging al gauw, omdat hij genoemd was naar naar z’n grootvader die

overleden is, is al gauw door Beppe dus de vrouw van de grootvader, dus oma, maar wij

zeiden Beppe, want ze was een Friezin, toen hij zes jaar was aan de wal gehouden.

Wij zijn, wij drie kinderen zijn aan boord gebleven.

Maar mijn moeder, die ook altijd een hartstochtelijk lezer is

geweest, en die met 8 jaar al wees was, die bij die kwam ik aan de wal.

Hoe oud was je toen?

Toen was ik 11 jaar, net geworden.

En mijn moeder zorgde dat waar wij altijd even lagen, als schippers, wij

hoorden bij wat ze toen noemden de kleine internationale binnenvaart die

hoofdzakelijk in Nederland, België, Noord Frankrijk en een deel van Duitsland voer.

En het was toen in de dertiger jaren was het, dus eerst in de twintiger jaren ging

het goed, maar later ging het langzamerhand steeds slechter, er was weinig werk.

En soms lagen we ergens en dan gingen we daar naar school en mijn moeder hield de boekjes

van school hield ze bij, zodat wij eigenlijk verder waren wat het gewone leren betreft,

Misschien moeten we echt bij het begin beginnen.

U bent Riete eh Tine, sorry Tine Boeke-Kramer, dus geboren Kramer, wanneer bent u geboren en waar?

Ik ben 24 januari 1919 geboren in Noord-Holland, in de buurt van Alkmaar.

En ik had nog een ouder zusje, zeven jaar ouder, maar wij zijn daar eigenlijk al heel

vlug vandaan gegaan, mijn vader die ik eigenlijk nauwelijks ooit gekend heb, die had daar

een huis laten zetten, of liever gezegd zijn ouders hebben dat voor ons dus voor mijn

familie gedaan, en, maar ik heb heel weinig, daar weet ik eigenlijk niks meer van, als je

er later eens naartoe gaat en als je langs dat huis rijdt, en verder was er op een gegeven

moment in de Alkmaarse krant een artikel over dat huis, ik heb er zelfs een hele leuke

foto van, en ik ben er later, veel later, na de oorlog toen ik al weer hier woonde, een

keer in dat huis zijn, en daar ben ik toen geweest, mensen niet kende, het ging wel goed

Was dat leuk?

Dat was leuk. Dat was leuk, ja.

En nou, toen zijn we overal naartoe gegaan, eindeloos gezworven, naar Nijmegen, van

Nijmegen naar Duitsland, een klein plaatsje, en toen naar Amsterdam, in Nijmegen ben

ik op de kleuterschool geweest, en daar heb ik nog herinnering aan de kleuterschooljuf.

Hoe is het mogelijk he, dat zijn dan bepaalde mensen die blijven hangen. En dat was ’n enig mens.

Maar daar zijn we maar kort geweest. Toen naar Amsterdam, ben ik op de lagere school geweest.

Wat was er zo leuk aan die kleuterjuf?

Dat was een soort lieve moeder die aandacht had, en ja, die dingen met je deed,

Rachel, wanneer was jij ook weer geboren?

23 januari 1914, als ik het wel heb.

En waar?

In het Joodse Ziekenhuis op de Nieuwe Keizersgracht. Nou weet ik het erg precies.

En wie was je vader, en wie was je moeder?

Mijn vader was Jonas Frankvoorder. En mijn moeder was Marianne du Bruin

Wat hadden ze voor beroep?

Mijn vader was letterzetter, dat vak zat hij. En mijn moeder werkte ook in de Bijenkorf toen ze jong was. En meer heb ik eigenlijk, een beroep was er eigenlijk ook niet in die tijd.

En hoeveelste kind was jij?

pardon?

 ? Wat was je plaats in het gezin?

Ik was de enige dochter, met twee broers. En dat vind ik ook iets verschrikkelijks, dat ik nooit meer met mijn broers heb kunnen spreken. Dat ik nooit over mag spreken, dat is een van de redenen dat ik, beetje gek, dat ik zou willen dat ik denk: nou, dat doe ik niet meer hoor.

Waren ze ouder dan jij, je broers?

Ja.

Jij was de jongste?

Nee. Dat was een van de broers, Jacob, dat was de jongste. En er was Isidor was de oudste, en ik zat er tussenin, tussen die kinderen.

En waar groeide je op?

Aan de overkant van het IJ. Aan de andere kant ..

In welke straat?

Nachtegaalstraat 119, dat weet ik ook, . . allemaal.