“Ik ben Daan Pronk, geboren 30 mei 1922 in de Jan van Houtstraat op Scheveningen.”

“U uh bent in de oorlog blijven doorvissen. Hoe ging dat in de oorlog, het vissen?”

“In de oorlog uh, we hadden natuurlijk uh, toen de oorlog uitbrak, toen voeren

we op een haringlogger en toen moesten al de schepen, die moesten naar huis komen.

En toen werden we, ja, het was prachtig weer. Dat jaar werd er toevallig heel weinig gevangen.

En toen zijn we allemaal naar huis gegaan en foto’s zijn er,

dan zie je de schepen zie je allemaal achter elkaar binnenkomen.

Ja en toen hadden we het met de visserij hadden we het voorlopig in.”

“Dat was in 1940?”

“Dat was in 1940, september 1940.

Maar de voorgeschiedenis, die uh, waren we aan de Vleet en toen zagen we

die grote Engelse oorlogsschepen die zagen we als wilden heen en weer varen.

Die, ze noemden ‘m trednose, ken dat, zoiets.

Mmm (schudt met hoofd). Die hele grote dingen, toen dachten wel, hé dat is uh, dat is niet joker.

En op een gegeven moment, toen ging al die Duitse loggers gingen naar huis toe.

En toen naderhand uh ja, toen ging door de radio heen, dat uh, oorlog uitgebroken was.

En toen, dat was de oorlog met Duitsland hoor, Duitsland Engeland. Niet nog met Nederland.

Want met Nederland, toen uh, toen Nederland in de oorlog

kwam toen waren enkel een paar trogloggers waren d’r in zee.

Die niet op verse vis visten, want toen was de haringvisserij

“We zitten hier uhm bij Jaap Vrolijk, die een deel van de oorlog in Scheveningen kon blijven wonen, toen alle bewoners al waren vertrokken. Meneer Vrolijk vertelt u eens, wat voor bedrijf, wanneer bent u geboren en wat voor bedrijf had uw vader?”

“Ik ben uh geboren op Scheveningen, op 13 november 1926. En mijn vader had hier dus een bedrijf uh voor uh zeilmakerij, zonwering en een winkel van oudsher van scheepsbenodigdheden en dat is later luxer geworden, voor kamperen en watersport.”

“Maar dat was in die tijd nog niet?”

allerlei dingen uh, zeildoeken, stukjes stijf noemden we dat, die ze in de kragen van de schoudermantels deden.”

“Van de Scheveningse klederdracht?”

“Van de Scheveningse klederdracht en zo was het, ja, hoofdzakelijk voor de visserij dan die uh, de kleding.”

“Was het een groot bedrijf?”

ak gewerkt.”

“Oké.”

“En ik heb zelfs, zelfs toen ik begon ook nog met van die ouwe, oudjes uh moeten werken, ja.”

“Herinnert u zich iets van het moment dat uh, dat de oorlog uitbrak?”

werden dan ook nog uh, uh gemitrailleerd door uh Duitse jagers, ja.”

“Terwijl die heren instapten?”

rlijk. Dus toen heb ik verder niks meer van gezien, maar ik weet wel dat daar allemaal hoog waardigheidsbekleders van strand vertrokken zijn en ook dat er uhm vliegtuigen kapotgeschoten zijn door de Duitsers.”

“Er was een vliegtuig waarmee ze vertrokken?”

“Nee, dat zijn er wel een paar geweest, maar ik heb er te weinig van gezien omdat ik w-weggejaagd werd.”

“Ja.”

“Want ja, wat was ik toen hè, uh ‘40, ik was veertien jaar.”

“Ja. Wat merkte u van uh… Van het begin van de bezetting? Zag je veel soldaten op straat, kwamen die ook in de winkel of…?”

erkte weet ik niet, maar dat, die lucht die herinner ik mij nog, die geur. Maar ja… verder is dat toen heel geleidelijk gegaan eigenlijk hè en moet eerlijk zeggen dat hier in Scheveningen en Den Haag het gewone leven weer werd opgepakt.”

“Ik zit hier bij de heer Brinksma. Hij was in de Tweede Wereldoorlog uh werkzaam bij de Haagse politie. Misschien wilt u zich eerst voorstellen?”

“Ja, mijn naam is uh de heer Brinksma. Ben geboren in Sneek, 6 november 1922 en ik woon aan de Prins Mauritslaan.”

“Ik heb begrepen dat u in de Tweede Wereldoorlog onder andere bij de doorgangspost wacht moest houden die uhm toegang gaf tot de vesting Scheveningen.”

“Dat klopt.”

“Wat hield dat werk in?”

“Dat werk hield uh in, een eenvoudige zaak, het was uh, die vesting moest afgesloten. Scheveningen was uh ontruimd en uh mensen die dus in de vesting moesten zijn omdat ze

’n bewijs mochten ze binnenin, dat moesten wij controleren. Ook de bestuurders, ook de, de passagiers van de tram die daar uit moesten stappen uh werden daar gecontroleerd.”

“U heeft het over de doorgangspost aan de Scheveningseweg hè?”

“Uh, ja.”

“Bij het Promenadehotel?”

“Bij de Promenade en dan was er nog een doorgang, nog twee doorgangsposten, dat was bij de Conradkade en de Wittebrug. De Wittebrug is later afgebroken door die Duitsers.”

“Oké, de hele brug is toen verdwenen?”

“Ja.”

“Kunt u omschrijven hoe die doorgangspost er uitzag?”

“Ja, die doorgangspost dat was eenvoudig. Het was een uh een bunker stond iets verderop en voor de rest was het zo’n uh, zo’n betonnen muur uh tot aan, tot aan de Scheveningseweg. Zo

… een man of 20 die dus de vestingen zo per dag passeerden. Uh…”

“Dat is niet veel 20 mensen.”

“Dat is, dat is weinig. Dat was weinig, maar er was natuurlijk… De vesting was verder leeg, dus er was niks te zoeken. En uh voor de rest mocht niemand er in.”

“Probeerde wel eens mensen naar binnen te komen die daar niks te zoeken hadden?”

“Niet meegemaakt, nee. Waarschijnlijk uh is het toch zeker ook angst hè voor die Duitsers en een vesting die leeg was, je had er ook niks te zoeken, nee.”

“We zitten hier bij de heer Cantius Geysel. Hij woonde in de buurt van de uh Antlantic Wall waar de tankgracht onder andere liep. Hij is, was van beroep musicus, zanger en uh is kort voor de oorlog naar uh Den Haag verhuisd. Wilt u zichzelf voorstellen?”

“Ja, mijn naam is Cantius Geysel, Cantius met een ‘c’. En ik ben 9 september 1928 geboren in Berlijn. Maar ik ben geen Duitser want dat was toen ook al zo dat dus de nationaliteit van je ouders die bepaalde ook de nationaliteit van de kinderen, dat was in tegenstelling tot de Engelsen.”

ingen regisseren, want hij was General Tonmeister en dirigent. Dus hij gaat zo, zowel dus het uh orkest, waar ‘ie dus de uitzendingen mee verzorgde met echt muziek, maar dan was er bijvoorbeeld een redevoering van Goebels en die werd ook daar opgenomen.”

“Dat was in Berlijn?”

“In Berlijn allemaal.”

“Want daar bent u opgegroeid?”

sten ze niet, dat… Je staat al op de lijst voor een eventuele gegadigde voor het concentratiekamp , dus als je nu niet maakt dat je wegkomt, dan zit je dadelijk in het concentratiekamp. En toen is ‘ie dus acuut ondergedoken…”

“In Berlijn?”

oen wij dus hier de Duitsers kregen, dat is de inval van de, van de Duitsers, toen moest ‘ie opnieuw o-onderduiken, want hij stond dus nog steeds op die lijst om opgepakt te worden . En toen heeft ‘ie bij kennissen op het platteland gezeten ergens, ik weet niet.”

“Maar uw vader was wel Nederlander?”

“Ja, hij was echt een, echt een ras, ras Nederlander .”

“Maar hoe kwam hij dan in Berlijn eh, eh…?”

t bij de, bij een revue gezelschap, ja . Hij moest geld verdienen natuurlijk.”

“Uw vader is als eerste teruggekeerd naar Nederland…”

“Ja.”

“En later is de rest van het gezin…erachter gekomen?”

“Ja, is de rest van de familie… Ja mijn zuster is er gebleven, mijn oudste zuster, want die studeerde daar ook, maar uhm, die heeft toen de hele oorlog en alle ellende daarvan meegemaakt, maar die is inderdaad wel heelhuids thuisgekomen uiteindelijk.”

“Waar woonde u in de oorlog in Den Haag?”

ant zij zat daar met haar twee jongste kinderen. En uh, met z’n drieën zaten we daar dus. En nou ja, toen uh zijn we dus weer verhuisd later. Niet zo ver daarvandaan, maar toen kregen we een echte woning. In de Klimopstraat.”

“In de Klimopstraat?”

“Oké.”

“Nou, zeg het maar.”

“Misschien wilt u eerst uw uh, uw naam zeggen en uw uh geboortedatum?”

“Ik ben Nicolaas Arie Buijs en ik ben van 28 mei 1920.”

“Oké.”

“Ja, dus.”

“En uhm, u-u-uit wat voor gezin kwam u? Hoeveel broers en zussen had u?”

“Nou ik had inderdaad uh v, we waren met z’n vijven broers en zes zussen. Met z’n elven, ja.

Waarvan de meeste eigenlijk op Scheveningen geboren zijn hoor.

Maar ze uiteindelijk allemaal in Capelle aan de IJssel.”

“Daarvoor?”

“Daar kwam mijn moeder vandaan.

En mijn vader kwam van Krimpen, van de andere kant van de rivier, ja.”

“En wanneer is uw vader naar Scheveningen gekomen?”

“In ‘14, in ‘14 is ‘ie toen uh, begon de nieuwbouw.

Want die oude werf natuurlijk, die helling, daar was Klaas de Jong nog, waar we het

daarnet over hadden, de familie van mijn vrouw, de opa eigenlijk van mijn vrouw.

Die heeft daar nog voor de hellingwagens gezorgd, niet.

Dat was toen ook een pluk Reders zeg maar, die dat gezamenlijk opgezet hebben.”

“En de helling was de plek waar de schepen werden verbouwd en gerepareerd?”

“Oké. Goed uhm, we zitten hier met Gerrit Ros. Misschien wilt u zich eerst voorstellen?”

“Ik ben Gerrit Ros, geboren 10-11-1930 en ik woonde in de Zeezwaluwstraat.”

“Dat is in Duindorp?”

“Duindorp, ja.”

“Duindorp moest op zeker moment worden ontruimd door de

D, op last van de Duitsers, herinnert u zich dat nog?”

“Jazeker, herinner ik mij heel goed.”

“Hoe ging dat?”

“Nou het was uh negentieneen… nee, twee, eind tweeënveertig dat we daar vandaan

moesten en het was zo grappig was dat, omdat we in D-Duindorp woonde ik op nummer

12 en toen gingen we naar de Keizerstraat toe en het was het omgekeerde nummer, 21.

Dat was zal ik

maar zeggen boven de Sierkan.”

“De melkinrichting?”

“Melkinrichting ja, was beneden.

Maar de hele Keizerstraat, al die winkels waren allemaal leeg, want toen

werd die Atlantikwall in ’43, begin ’44 werd die Atlantikwall gebouwd, niet.

En toen moesten we daar ook vandaan en toen zijn we naar de Havenkade

gegaan, Havenkade 49.” IV: “Als we even teruggaan naar Duindorp,

herinnert u zich het moment dat het bericht kwam dat jullie weg moesten?”

“Ja. Ik ben Jochem Knoester.

En ik ben geboren twee twaalf tweeëndertig in de Schouwensestraat, Duindorp.”

“Waar woonde u in de tweede wereldoorlog?”

“Euhm, nou, vanuit de Schouwensestraat zijn we geëvacueerd naar de Noordwijkstraat.

Daar hebben we ongeveer anderhalf jaar gewoond.

En toen zijn we van daarvandaan naar de Katwijkstraat gegaan.”

“Herinnert U zich het moment dat jullie weg moesten uit euhh Duindorp? Hoe dat ging?”

“Ja. Ik kan me nog herinneren dat euhhm, dus dat we dus het bericht gekregen hadden om te verhuizen.

Dus euh de verhuis euhh….”

halers….”

“Op.. euhh gebeld, en met een kar met met euhh met houten wielen, zo als de

paard en wagens vroeger reden van de verhuisb… euhh zaak Immink zijn we verhuisd.

En ik heb dan, dat kan ik me nog herinneren dat euhh, me vader van de

haven een nieuwe ton haalde en dat we daar al de spullen ingestopt hebben.

Dat weet ik nog.”

“Ja ja. Die diende een beetje als verhuis..”

“Ja, verhuisdozen euh, Ja hoe dat vroeger ging dat weet ik

dus niet precies, maar dat kan ik me nog wel herinneren.

En een gedeelte daarvan, van onze huisboel, die werd euhm opgeslagen in Zoeterwoude.

Want we kwamen in een huis terecht, daar niet alles in

“We zitten hier bij de tweelingzussen Buijs- Den Dulk. Dames misschien wilt u zich eerst voorstellen?”

“Jij ben eers.”

“Bep, ik ben Bep Buijs – Den Dulk, ik ben geboren 13 juli 1924.”

“En ik ben Rie Buijs – Den Dulk, ook 13 juli 1924, ja?”

“Oké. Uhm, jullie w-woonden in Scheveningen en uh terwijl het overgrote deel van de bevolking wegmoest, omdat het hier Sperrgebiet werd, mochten jullie blijven. Kunt u iets vertellen, waar woonde u en weten jullie waarom jullie mochten blijven?”

“Nou, wij woonden in de Tulpstraat 35. We moesten oorspronkelijk ook weg, maar doordat mijn vader met de visserij verbonden was…”

“Rederij.”

“… en toen mochten we weer blijven. Maar we woonden eigenlijk op een gegeven moment maar alleen in de hele straat.”

“Omdat de meeste mensen weg moesten. Ja. Wat deed uw vader precies?”

“Die had een rederij en rokerij. En nu aan de Dr. Lelykade, later, vroeger in de Weststraat.”

“En in de oorlog was die aan de Dr. Lelykade?”

“Lelykade, ja.”

“En wat hield dat, wat hield dat in, had ‘ie eigen schepen?”

“Hij had twee eigen schepen en daar was verder een rokerij. Bokkum roken en alles, ook voor buitenland.”

“En was het een groot bedrijf?”

“Nou, niet zo groot.”

“Redelijk, niet zo gek groot. Ja.”

“Want hoeveel mensen werkten daar?”

“Nou ja, je hebt…”

“Zes denk ik.”

“Oké, nou hij loopt.

Uhm, we zitten hier bij mevrouw Noordervliet-Jol en uhm, zij

wil vertellen over uh Scheveningen in de Tweede Wereldoorlog.”

“Ja, zoals u al hoorde, mij naam is Nel Noordervliet-Jol.

Geboren in Scheveningen op 7 november 1918.

Mijn verhaal over de vesting Scheveningen begint in april 1943.

Toen kregen wij een bericht thuis dat we moesten evacueren want de Duitsers

wilden het gebied van Scheveningen langs de kust grotendeels ontruimen.

(Geluid verdwijnt even) een bericht waar we heen moesten en dat was een straat in het Laakkwartier.

Toen kwamen niet uit een dergelijk gebied als het Laakkwartier, dus mijn vader

ging er st, had direct overdenken om een ergens anders een onderkomen te vinden.

Nu is het zo dat in Wassenaar een heleboel mensen woonden die niet economisch gebonden

waren aan die plaats en er werd dus bepaald dat deze mensen maar elders moesten verhuizen.

En zo kwam er dus ruimte vrij om daar onderkomen te zoeken.

Dat werd ons niet door de Duitsers gegeven, dat mochten wij zelf uitzoeken.

En zo waren dus best aardige huizen waarin wij konden wonen.

De broer van mijn vader die ook in Scheveningen woonde, zocht ook een onderkomen

en toen werd er besloten dat wij een groot huis zouden huren in Wassenaar.

De verhuizing gebeurde met een hele grote auto van het Deutsches Theater in die Niederlanden.

Dat was niet zo bijzonder geslaagd, want de buren, voor de buren hadden wij

“Nou, ik ben uh Daan Verbaan. Ik ben geboren op 11 september 1930.

En mijn ouders die woonden toen op de Vuurhorsstraat numero 2.

Dan hadden ze een huisje gekocht en dat is later onteigend, want

er werd allemaal nieuwbouw gepleegd en dat was in ongeveer ’34.

Toen zijn we verhuisd naar de Schuitenweg nummero 13.

Dat was een blok, een portiekblok van een oom van me en dat konden m’n ouders toen huren.”

“En wat deed uw vader?”

“Mijn vader die was uh, die was toen ik geboren werd toen

was ‘ie zeilmaker bij uh Van der Stiggel op het Spui.

Dat was een sportzaak. En uh staaldraad splitsen, touw splitsen.

En voor die tijd had ‘ie uh bij rederijen gewerkt

op Scheveningen, ook als zeilmaker en als wandroger.

Dus die reden de netten uit van de, van de loggers op het Boesterveld bij de watertoren.”

“Oké, dat was een groot stuk duin waar de netten werden (onverstaanbaar).”

“Ja, ja, ja. Er worden nu, nou nu wordt het niet meer gebruikt daar, nee.

Want ze hebben waarschijnlijk geen vleten meer, ze hebben nu allemaal ander soort netten.”

“Ja. En had u broers en zussen?”

“Ik had uh, ik was de jongste uit een gezin van uh, van vijf,

maar voor mijn geboorte was er een zusje overleden van zeven jaar.

Die had uh door uh, waarschijnlijk door verkeerde koepokstof was

twee dames die uhm alles kunnen vertellen over de afschuwelijke gebeurtenis die da, die dag heeft plaatsgehad. En dames misschien wilt u zich eerst voorstellen?”

“Ja, ik ben dus Truus Thijsse, uh, ik ben geboren 27 februari 1921 en ik uh... Bij het ongeluk zijn mijn vader, broer met zijn twee kindjes omgekomen.”

“En ik ben Ank van de Ende – van der Wiel. Ik ben getrouwd geweest 50 jaar met Jaap, de zoon die nog bij zijn ouders thuiswoonde toen toch al 27 jaar was, maar het was oorlogstijd. En ik ben in die oorlog, was ik dus op Scheveningen bij mijn familie.”

“De uhm ramp deed zich voor op 23 maart 1945 uhm... Herrinnert u zich wat voor dag dat was voordat die V2 raket viel?”

“Ja, dat was vrijdagmorgen, vrijdag, een zonnige dag en uh ’s morgens vroeg uh was ik in huis aan het luiers wassen, want ik had een baby, ut, en toen hoorden wij, hoorde ik de V2 opgaan. Dat gebeurde wel meer, maar deze weigerde en daardoor uh was je dan bang dat dat ding op je huis zou komen.”

“Waar woonde u in die tijd?”

“Op de Schokkerweg.”

“Dat is vlak bij de Scheveningse haven hè?”

“Ja, het kruist de Westduinweg.”

“Ja, uhm, hoe laat gebeurde het zei u?”

“Ik dacht een uur of negen.”

“Dat was ook uw idee?”

“Ja, dat denk ik, dat het een uur of negen was.”

“Oke. Maakte die V2’s veel herrie? Kon je die (onverstaanbaar)?”

“Ja. Ja, absoluut.”

“Vreselijk.”

“Want hoe ging dat dan als zo’raket werd gelanceerd?”

“Nou je zag ‘m opgaan en er zat een hele vurige staart aan en uh... Dat ging regelrecht, heel hoog en uh ging dan over naar Engeland. Daar was het op gericht, maar je dacht dan ‘Gelukkig, hij doet het’.”

“Als het geluid door bleef gaan?”

“Maar, ja, ja.”

“Zo, oké. Zullen we dan maar beginnen?”

“Ja goed zo.”

“Goed uhm. Ik zit hier bij mevrouw De Jong- Spaans, die in de Tweede Wereldoorlog in Duindorp woonde en daar moest ze weg vanwege de bouw van de bunkers en andere verdedigingswerken. Mevrouw De Jong vertelt u eens iets over uzelf.”

kregen we naderhand een, een huisje in een huis in de Hortensiastraat en dat was net recht over een school. Zal ik dan later nog vertellen.”

“Maar dat was niet bij die mensen die vroegen of u bij ze in huis kwam?”

“Nee, nee, nee, nee, nee, nee, nee.”

“Die vrouw die kwam zomaar spontaan aan de deur?”

43 tot ’46, eind ’46 hebben we daar gewoond. En toen is uh, uh, Leen is daar niet in de, niet daar zelf geboren, in de kliniek. En, en die Nico die is daar het laatste jaar, in ’46, is, is daar ook geboren.”

“Ja ja.”

ren allemaal die oud NSB-ers, daar waren allemaal daar de huizen voor uh, die zaten daar zogenaamd dan gevangen.”

“Ze hebben, ze hebben de wijk als gevangen kamp ingericht?”

“Ja, ja, ja. Rond Tesselseplein hebben ze dan die huizen van de Gemeente allemaal als, niet waar ik woonde, met de Houtrustweg, daar niet, maar dat hele stuk daar rond Tesselseplein.”

“Ja. Nog even terug naar uhm naar het moment dat jullie weg moesten uit uh, uit Duindorp. Toen had u alleen een dochter?”

“Ja, ja.”

“En u was getrouwd. En toen kwam die brief binnen dat jullie weg moesten.”

“Ja, ja.”

“Kwam dat onverwacht?”

allemaal het land in (wuift met hand). Die werden allemaal met de trein. Maar mijn man werkte toen natuurlijk dan toch nog hier. In de, nou niet meer op Scheveningen, want Scheveningen was al afgesloten. Dat werd al afgesloten. En toen moest in dat bedrijf, was zo lang in IJmuiden. Dus dan ging…”

“Wat deed uw man voor werk?”

dat was niet. En de kerk kreeg je ook niks van want die hadden ook geen geld meer. Dus toen heb ik nog verschillende dingetjes gedaan, dus toen kwam er toch nog iets binnen. Eigenlijk je gebruikte nog geen eens zo veel. En je hoefde maar heel weinig te voor wonen dus…”

‘We zijn hier uh bij mevrouw Baak-Pronk.

Uhm wilt u uzelf voorstellen en zeggen wanneer u bent geboren?”

“Ik ben uh Tonie Baak-Pronk. Ik ben geboren 21-09-’18. En uh ik heb altijd in Dui, in dorp gewoond.

Later zijn we naar Duindorp verhuisd en daar hebben we een goeie tijd gehad.

Kinderen doen, konden zo altijd naar uh… d-de duinen en naar uh de zee.”

“Ja.”

“Dus nou ja, dan sleepte ze altijd nog uh kindertjes mee van school

en dan verkleedpartij was bij mij in de keuken natuurlijk, dus.

En als alles naar bed was dan kon ik het locus opnemen en alles aanvegen.”

“Overal lag zand?”

“Ja.”

“Toen de oorlog uitbrak woonde u in de Markensestraat hè?”

“Toen woonde ik in de Markensestraat en toen moesten we er binnen acht dagen uit.”

“Maar even nog, hoe…wat was dat voor huis?”

“Een heel huisje.

Een h… Uh beneden had ik een uh grote voorkamer en een kleine keuken, was achter,

tuintje er achter en boven waren er drie slaapkamers, een grote en twee kleinere.”

“Fijn huis?”

“Fijn huis was het. Ja, daar heb ik prettig gewoond, ja.”

“Hadden jullie ook een tuin of een…?”

“Ik ben Job Knoester, ik ben 82 jaar, ik ben geboren 1 maart 1928 op Scheveningen.”

“U uhm, woonde in de Tweede Wereldoorlog in de Van Egmondstraat…”

“Van Egmondstraat 76.”

“…maar daar moest u weg?”

om zo’n gamel om leeg te scheppen. En je ging ook wel met de Duitsers langs om als het, als ze gegeten hadden, dan kreeg je ook wel eens een potje uh, potje eten. Zodoende, en dan uh met Jochem samen, gingen we dan...”

“Dat is uw neef.”

“Ja. Gingen we overal hout halen. Boetzelaerlaan stond helemaal leeg, aan de overkant. En daar zat allemaal kastplanken in.”

“In die huizen?”

anzelf vol. Dus die was voor ons. En dan kwam, en dan gingen we dan, want wij hadden dan een rare, rare route. Altijd de Hoefkade langs en daar kreeg je drie politieagenten mee en die hadden alle drie een tasje bij d’r en dan gaven ze dat tasje even, of je dat even vullen wou.”

“En waarom gingen die politieagenten mee?”

“Omdat die Hoefkade daar uh, daar werd je overvallen he. Trouwens, daar kwamen hele drommen mensen en dat kwam, die hield je niet tegen. Maar die politieagenten hielden dat ook niet tegen, dus uh, dat, dat werd bestolen en gedaan uh…”

“Dat is u ook overkomen?”

“Ja, ja, ja, ja, ja. Maar ja, wij durfden niks te doen natuurlijk. Wij bleven lekker op die box zitten. En ja, die mensen hadden ook honger, dus. Maar ja, het moest naar de centrale keuken. En, en dan kwam centrale keuken en dan was, was de wagen al half leeg.”

“Laten we nog eens even teruggaan naar het moment dat jullie weg moesten uit de straat waar jullie woonde, hoe ging dat, kregen jullie een brief, kregen jullie een brief of?”

etzelaerlaan.”

“Kwam het als een verrassing dat jullie weg moesten?”

n uh, in uh, hoe heet dat, in Veenendaal gezeten. Daar hebben ze dan, de hele oorlog hebben ze daar uh gebivakkeerd.”

“Jullie moesten weg omdat het Sperrgebiet werd…”

s je kon er makkelijk in en uit, maar je moest altijd persoonsbewijs bij je hebben.”

“Jullie mochten dus in de vestiging blijven wonen?”

Goedemiddag Theo, bedankt dat je zover gekomen bent naar Venray voor het interview.

Ik ben geen Theo.

O, sorry Jos. Neem me niet kwalijk daar gaan we weer de fout in.

Jos bedankt dat je gekomen bent en we beginnen nu met het interview.

Jos kun je vertellen wie je bent en hoe oud je bent en waar je in 1944 woonde? En met wie?

Ik ben pas 81 geworden en ik woonde in 1944 in het ouderlijk huis

Eindstraat 21 Venray en heb daar dus de hele oorlog doorleefd.

Met wie woonde je daar met wat voor gezin?

Met ons hele gezin die waren, was toen nog compleet, pappa en mama en negen kinderen.

Zes jongens en drie meisjes en ik was daar de oudste van.

En wat deden je ouders?

Mijn vader was bakker en mijn moeder was dus niet alleen huisvrouw

00:01:00 maar die hielp in de winkel, dus daar draaide eigenlijk alles om heen.

Jos, het is altijd tijd vrij rustig geweest in Venray tijdens de oorlog,

wanneer begon jij te merken dat er iets ging gebeuren in jou dorp?

Ja, dat wil zeggen rechtstreeks in het dorp dat was pas in september, oktober

toen kon je merken het is niet meer rustig zoals het altijd geweest is.

Alleen hadden we wel in de jaren daarvoor veel last van luchtalarm s`nachts omdat er toen

veel bommenwerpers overkwamen die naar het Roergebied gingen en dan moesten wij, omdat ze

weleens bommen lieten vallen doordat ze werden belaagd door nachtjagers er vandoor moesten.

Oke Theo, goedemiddag, fijn dat je meewerkt aan dit interview.

Theo kun je vertellen wie je bent, hoe oud je bent en waar je in 1944 woonde?

Ik ben Theo van den Bekerom, de negende uit een gezin

van 13, we waren met 9 jongens en 4 meisjes thuis.

En ik ben geboren 30 november 1924 op de Servatiusweg 11 in Venray.

En dat was in de buurt van Leunen.

Goed Theo, Kun je vertellen wie je bent, hoe oud je bent en waar je woonde in 1944?

Ik ben Theo van den Bekerom ik ben geboren op 30 november 1924 op de Servatiusweg 11 in Venray.

Dat was in de buurt van Leunen.

En in ‘44, daar woonde mijn vader dan, mijn moeder is in ’43 al gestorven, En

2 jaar daarvoor een broer van mij, in 1941, en die was een jaar ouder dan mij.

Ik woonde bij de familie Verstraalen op de Maasheeseweg,

Dat was van een broer die in Buitenlust heeft gewoond.

Dus als ik het goed begrijp, dan was jij al in eind

1944 al uit het huis en je werkte dan op een boerderij?

Ja.

En wie woonde er toen op het ouderlijk huis dan?

Op het ouderlijk huis daar woonde mijn vader dan en 4 zusters en 1 broer.

De rest was, die ouder dan ik waren allemaal het huis uit.Ik heb 3 broers

die broeder zijn geworden, en de vierde die was voor priester aan het leren.

U kunt gewoon naar mij kijken Drika

Ja

Oké Drika goedemorgen fijn dat u mee wil doen aan het interview

en uh we nemen alles netjes op en dan gaan we nu beginnen.

Drika kun u vertellen waar je.

O sorry ik doe, begin verkeerd Drika Kunt u me vertellen

wie u bent, hou oud u bent en waar u in 1944 woonde?

Ik ben Drika van de Ven of moet ik of uh gewoon, niet

Begin maar even opnieuw

Ik ben geboren 19…..

Heel even wachten, u kunt me het beste heel even uit laten praten

O, juist

En dan als ik uitgepraat ben dat u dan antwoord geeft Oké Drika kunt

u mij vertellen wie u bent, hoe oud u bent en waar u in 1944 woonde

Ja, ik ben Drika van de Ven ik woonde in 1944 in de Spurkt 6

In Venray.

En hoe oud bent u?

Oude. Och dat had ik moeten zeggen. 23 November 1913 geboren.

Oke, dan beginnen we nog even van voren af aan Drika dat maakt niet uit Drika

kunt u vertellen wie u bent, en hoe oud u bent en waar u in 1944 woonde?

Goedemiddag, Truus, we zijn eindelijk beland en beginnen dadelijk aan het interview. En dan zullen we wel eens kijken wat je kunt vertellen over de oorlog in 1944 nog. Truus kun je vertellen wie je bent en hoe oud je bent en waar je woonde in 1944?

……haha. We gaan even stoppen.

…ja… Oke Truus kun je vertellen wie je bent,hoe oud je bent en waar je in 1944 woonde?

…..

Misschien kun je beter vertellen eh hoe oud je in 1944 was en waar je toen woonde en met wie.

……ja

En met wie woonde je daar toen?

Ja met vader en moeder natuurlijk en grootmoeder erbij, en ik was de oudste van 11 kinderen

Oke eh,

Wanneer begon het voor jullie eigenlijk een beetje gevaarlijk te worden, in oktober 1944 waren er toen al Duitsers bij jullie rond de boerderij of zijn die pas later gekomen?

…. toen kwamen wel al die evacués al zo overal verspreid bij de gezinnen aankloppen wah, voor onderdak. J.v.S.: Welke evacués?

Van Overloon het meeste ja en uit de Spurkt hebben we er gehad.

En kwamen die gewoon bij jullie aanlopen?

….hahaha. Kinderen erop ja die waren allemaal jonger als ik. Ik was eigenlijk de oudste.

En hadden jullie daar plaats voor?

Ja we maakten plaats ja, we moesten wel, want je kunt ze niet buiten laten staan he,dat doen we niet. En daar kookte ik ook voor.

Maar toen hadden jullie ook al schuilkelders of een schuilkelder en kun je iets vertellen wat het was. Wat voor een schuilkelders hadden jullie?

…

Daar bleef het voer ook goed wah, maar toen later toen hebben wij daar het onderkomen toen we afgebrand waren toen.

é, maar je hebt ook nog een kelder in het woonhuis in de boerderij, kun je dat omschrijven?

é Paul

Ja

Goedemorgen, fijn dat je er bent. En we gaan nu starten. Paul kun je vertellen wie je bent? En hoe oud je bent? En waar je in 1944 woonde?

Nou ik ben 81 jaar en we woonde vroeger op de, op de Leunseweg.

Heel even stoppen, even stoppen. Paul ik.

Is dat weer terug?

é Paul kun je vertellen wie je bent? Hoe oud je bent en waar je in 1944 woonde?

Nou ik ben Paul Stoks, ik ben 81 jaar en vroeger woonde ik op de Leunseweg.

En met wie woonde je daar toen?

Wij woonde daar toen vroeger met mijn vader en moeder en

zes kinderen, waarvan een broer die was opgepikt en die werkte vroeger bij de PTT. En die is opgepikt en die zat in Hannover ( Duitsland ) dus, ja.

Wat deed jou vader en moeder toen in, wat hadden die voor een bedrijf?

Mijn vader had vroeger op de Leunseweg waar nu Raayland college staat, had mijn vader vroeger een houtzagerij plus een malerij. Het ja, en in 1938 toen heeft hij die windmolen, die er dus nog staat, hebben we dus, heeft mijn vader toen nog bijgekocht. Dus en dat malen op de Leunseweg dat, dat werd gestopt.

Je vertelde net dat jullie daar met een aantal kinderen woonde in eind van 1944.

Ja.

Een daarvan was er niet bij, kun je vertellen wat daarmee gebeurd is?

Dat was op een na mijn oudste broer, onze Martien, die moest, die was bij de PTT als besteller bij, van die brieven en die moest voor de Duitsers moest die naar Duitsland gaan werken en dat, dat deden ze niet die dook onder. En die is dan in, gegaan naar op de Meterik heeft hij dus een week of drie ondergedoken tot dat daar een grote razzia werd gehouden en daar werd mijn broer, is die de dans ontsprongen en dus daar hebben ze een stel, een groot aantal onderduikers hebben ze die meegenomen en dan nog, alsnog naar Duitsland. Maar onze Martien die kon daar niet blijven en toen kwam die boer ene zekere Wim Steegs, die kwam s`avonds zeggen we moesten Martien komen halen.

was en dat hij dan s`avonds ging hij dan wel eens wandelen met een buurjongen

en toen hebben ze hem langs de molen hebben ze hem dus opgepikt en alsnog, eerst naar Venlo, toen naar Amersfoort van dat was een voorbereiding van een concentratiekampje en toen is hij op transport gesteld naar Hannover. Ja, en toen werkte hij in een autofabriek.

Wie heeft hem opgepakt?

Zo Mien, daar zijn we dan, voor het interview. Nogmaals bedankt dat je mee wilt werken en dan gaan we nu beginnen. Mien kun je vertellen wie je bent, hoe oud je bent en waar je in 1944 woonde?

– Beerkens zal ik maar zeggen want ik ben getrouwd met Theo Lucassen en ik woonde in `44 in de Grotestraat met mijn vader. En wij waren met elf kinderen. Dus ik heb zeven zussen en drie broers.

En hoe oud was je toen?

Ik was, ik ben van `25 dus was negentien.

Je woonde daar met je vader en met elf kinderen. Wat deed je vader?

Was huisschilder, huisschilder en we hadden een winkel ook. Ook in schildersartikelen behang en

dergelijke dingen allemaal.

En moeder was er niet meer?

Die is in 1941 gestorven.

Dus als we eventjes concreet terug gaan, kun je dan even vertellen met wie je daar precies woonde in 1944?

In 1944 woonde, een zus van mij woonde in Roosendaal, die werkte in Roosendaal. Ja, en de rest was allemaal thuis. De rest was thuis.

En vader runde alleen alles?

Die deed zijn werk en onze Piet werkte ook al. Onze Jan, nee onze Jan nog niet. Onze Piet werkte ook al als schilder mee. En ik deed de winkel in die tijd.

Hoe deed vader dat in die moeilijke tijd alleen? Kun je daar iets van vertellen? Om met zoveel kinderen alleen te zijn in het oorlogsgebeuren, kun je iets vertellen hoe de situatie toen was?

Ja,

’n allen hebben het eigenlijk toch zo wel gered. En in de oorlog was het natuurlijk moeilijker, ik bedoel dat was voor iedereen hè. Dat ze het moeilijker hadden, ja extra eten te komen en dergelijke. En ja maar dat geld voor iedereen eigenlijk.

Maar met elf kinderen, die elf kinderen. Hoe oud was de oudste en de jongste? En ging dat goed? Ik neem aan dat jullie veel moesten helpen en werken.

Ja, dat moesten we zeker. Onze Cor was de oudste, die was toen, die is van `20. Dus die was vierentwintig en die deed het huishouden toen. Ons Truus die werkt, die was dan in Roosendaal. Ons Mia die naaide en die dus naaien.

En Tinie die werkte bij Piels was die toentertijd in de winkel. Ik was thuis en ik deed de winkel en de boekhouding en dergelijke thuis. En die anderen waren kleiner nog. Die waren nog kleiner want als ik, en ons To werkte ook bij Piels en ons Wies ja die heeft ook ergens gewerkt in die tijd. En die andere waren nog kleiner, dus die waren van de school nog gewoon.

Op een gegeven moment kwamen er Duitsers, steeds meer Duitsers in Venray.

Het kan wel eens gebeuren dat ik stotter omdat ik diep na moet denken.

é goedemiddag, Laetitiae. Fijn dat je mee wilt werken aan de interviews, we gaan nu beginnen. Laetitiae kun je vertellen wie je bent hoe oud je bent en waar je in 1944 woonde.

Ik ben Laetitiae de Boeck, ik ben 85 jaar, ben zuster van liefde van Jezus en Maria en in 1944 was ik leerling verpleegster op Sint Anna.

Sint Anna, wat was dat voor een?

Was een psychiatrisch centrum en daar kreeg je ook de opleiding.

Was je daar verpleegster al meteen in het begin?

Leerling verpleegster ja, leerling verpleegster. Geen non, gewoon een leek. Daar was de opleiding voor meisjes die dus verpleegster wilden worden.

En zodoende kwam je op Sint Anna?

En toen kwam ik op Sint Anna en ik kwam van Bergen op Zoom en er was toevallig een familie waar ik kwam en die mevrouw haar zus die was ook verpleegster geweest, die was met dinge getrouwd van ja, ik ben het kwijt.

é, dat maakt niet zoveel uit. Is het altijd vrij rustig geweest in Venray tijdens de oorlog?

Ja.

Wanneer begon je te merken dat er iets stond te gebeuren?

Bombardement.

Ja ik wil even de vraag terughalen. Ik wil even graag vragen dat die eerste mensen uit Noordwijkerhout kwamen.

‘42-‘43.

é, Ik stel even de vraag opnieuw. Is het altijd vrij rustig geweest in Venray tijdens de oorlog? Wanneer begonnen jullie te merken dat er iets ging gebeuren?

Bombardement. Het was als de donderslag op heldere hemel, wij wisten helemaal niet.

é, heel even stoppen. Heel even stoppen. Laetitiae, is het altijd vrij rustig geweest in Venray tijdens de oorlog?

Ja.

Wanneer begonnen jullie te merken dat er iets ging gebeuren op Sint Anna?

OK Nelly, goedemorgen

Goedemorgen.

Nelly wanneer begon je te merken dat de oorlog steeds dichterbij kwam met name in Overloon?

ren ze bang dat ze opgepakt werden. We hadden bijons een ‘n oude schuur met stro erin in koren er allemaal in en er kwamen uit het

weer op een ruststand zeg maar. Ik weet niet precies welke stand dat het was maar daar keken ze naar.

’s gehouden, hoe wisten jullie dat?

Nou, dat wisten we door de molenstand bijvoorbeeld als de stand in de gevarenstand stond dan wisten dat de mannen die kwamen dan van dorp overal niet alleen bij ons maar ze gingen ook naar het bos maar bij ons ook in de hooizolder dan, en in het bos waren op enkele plaatsen schuilkelders gemaakt, onderduikerschuilkelders en daar vluchtten ze ook naar toe, dat was dan ook goed gecamoufleerd natuurlijk. Dat is, dat was eigenlijk de razzia. Bij ons kwam ook Sjang de Schoester heette die, Hendriks heette die wel, maar dat was in Overloon Sjang de Schoester, en die was zo zenuwachtig, die mocht van die andere mannen niet meer komen, want die was bang dat hij de zaak zou verraden. Als iedereen daar het was wel zielig voor die man, maar die anderen waren bang dat hij het echt zou verraden, en ja, dat er toch te veel, ja over gepraat werd waar ze zaten.

En kropen die mannen dan gewoon in de schuur, verstopten ze zich..

Ja, bovenaan was een scheve kap, en daar kropen ze met een ladder naartoe, moesten wij een ladder daar neer zetten en dan kropen ze er naartoe, en dan werd dat dicht gepakt, en dan de ladder weer weg natuurlijk dan een paar uur zaten ze daar stil, der was er zelfs een uit Eindhoven, die was hier gekomen van Eindhoven naar zijn familie, om ja, hier veiliger te zitten, maar die moest hier ook onderduiken, die moest hier ook wegkruipen voor die razzia die er gehouden werd.

Nelly, jullie hadden ook een appelboomgaard. Wat gebeurde daar mee?

Ja, wij hadden een heel grote aard, appelboomgaard daar en peren natuurlijk. En die hadden wij, die moesten geplukt worden natuurlijk, en die hadden wij verkocht aan de zusters Ursuline van Venray, maar aangezien de mannen niet durfden te komen plukken vanwege die razzia allemaal, hebben de nonnen zelf, de zusters zelf, kwamen de appels plukken,

dat viel echt niet mee met die lange rokken op de ladders, want daar was ook nog een tante van mij bij, een zuster van mijn moeder, die was daar ook in het klooster, zuster Petra, en op een keer, toen kwamen ze binnengevlogen, toen was er op de Venrayseweg is daar een motor gereden, en hebben de ondergrondsen, of die ja de ondergrondsen hebben daar geschoten op een Duitse motor, wat ze toch niet geraakt hebben, degene die ze moesten hebben ze niet geraakt, en toen kwamen de kogels bij ons door de boomgaard, want dat lag precies in die lijn, en die zijn geschrokken en die kwamen bij ons binnen vliegen omdat er ja, geschoten werd. En toen hadden ze een hele dijk appels klaar om, ja afgeplukt hebben ze die, om die opgehaald, maar ja dat is niet gebeurd, dus daar is het bij gebleven.

Op zondag 24 september begon jullie, voor jullie de narigheid.

Ja inderdaad, op zondag 24 september toen is bij ons, zijn de Duitsers bij ons binnengevallen

maar dat kwam ook wel omdat we een grote boomgaard hadden, daar konden ze maar allemaal die tanks en die wagens allemaal onderzetten. Hoe, hadden ze geen camouflage nodig, dus daarom kwamen ze daar, en die reden ook zomaar in ene keer pardoes met die grote tank door die grote appel, berg die ze daar, nou dan werden we wel echt kwaad over, want wie doet nou zoiets, er was meer plaats naast dan er doorheen, maar toch alles er door rijden. En, toen kwamen die Duitsers en toen ze eenmaal gesetteld waren die moesten eten, eten, wij moesten essen, essen, nou wij hebben met zijn allen, met de dienstmaagd was er nog, dienstmeid, en vader en moeder, ik was toen nog maar 13 jaar, maar moest toch al aardappelen schillen en nou alles, ja en , die hebben ook alles opgegeten, want wij hadden 3 varkens geslacht, en we kregen toen maar vergunning voor 1 varken, maar omdat je ze zelf had, we zeiden, voor de winter, we doen er gauw 3, het was toch al een hectische tijd, en dat was allemaal ingemaakt in grote weckflessen van 2 liter, worsten,

karbonade, spek, noem maar op, alles. Het fruit zat in de flessen en alles, en alles hebben ze uit, gingen ze zelf uit de kelder halen, om dat klaar gemaakt moest worden, en we hadden gelukkig een elektrische drie, drieplaat, elek, elektrisch stel en een fornuis, daar werd met alle macht gekookt en gebakken en geroerd en aardappelen geschild en pap gekookt.23

Kun je zeggen dat de Duitsers toen brutaal waren?

Die waren erg brutaal, want het was net alsof ze wilden zeggen, wij nemen hier alles in beslag en jullie hebben niks te vertellen. Wij hadden maar te doen wat zij zeiden. Dat was gewoon zo, dus en ja die dag is toen zo verlopen tot laat in de avond, constant eten en drinken, Toen zijn we nog wel allemaal naar bed gegaan, maar rust had je niet in huis. Want ze waren ook gewoon daar in het huis.

’s Nachts thuis geslapen?

Ja.

Ok

Ja

Mevrouw Cornelissen, kun je ons in het kort vertellen waar jullie in 1944 in septemberwoonden?

r wij hadden, nou wij waren eigenlijk nog niet officieel bevrijd.

e waren ‘s avonds

waren we echt bevrijd.

‘s avonds bevrijd maar zaten d’r bij jullie in de omgeving toentertijd ook veel onderduikers en hadden jullie daar contact mee?

’s houden en die razzia’s die was een een teken we hadden natuurlijk geen klok meer want de klokken waren weggehaald door de Duitsers maar de molen was er en als de molen een bepaald teken had

’on kruis dan was het veilig, dus alle mensen werden gewaarschuwd. Iedereen keek ook altijd naar de toren naar de molen want dan was ie vrij.

Wanneer dachten jullie nou dat je precies voorgoed bevrijd was?

rden daar ingekwartierd ’s avonds.

En wat gebeurde met de mooie tuin van jullie?

t die putjes waren bedoeld om de soldaten te beschermen tegen de granaten en ook de burgers eventueel.

‘k was voldoende uhm gewaarschuwd dat het nodig was dat daar putjes kwamen in die tuin.

Je hebt net uh verteld dat er uh veel Engelse bij jullie in huis en rond huis waren uh kun je ons de story vertellen wat jou uh jongere zusjes uh welles dejen?

wat er gebeurt denk ik wij, wij wisten niet wat oorlog was en dus bleek dus dat als ze ‘s morgens met z’n twaalven weggingen en ze kwamen met negen terug

‘n groep Engelse wegging

’s morgens

En dan kwam d`r uh als de groep terugkwam dan telde ze en als d`r dan minder waren

Ja

Oke, wij zijn bij Harry Beckers in Overloon.

Harry, wat kun je ons nog vertellen over een herinnering die je

toen hebt meegemaakt van een mislukte overval op de Venrayseweg?

Nou, het was in de herfst zal ik maar zeggen, dus de mensen waren veel, ja de

boerenmensen waren veel op het veld bezig en in een keer werd er zo’n, ja of een

waarschuwing of gauw rondverteld, maar in ieder geval, de mannelijke bevolking vluchtte

hier aan deze kant allemaal richting de Stevensbeekse bossen in en zal ik maar zeggen

van de andere kant Overloon, richting het Spurkt en richting Venray tot zelfs in Boshuizen

zijn ze weggevlucht om daar bij weg te zijn, want ze verwachtte toch een razzia.

Mijn vader, die is toen wel gebleven die was toen al wat ouder, die

dacht dat hij toch wel de dans ontsprong en ik heb er verder ook niet

veel

van gezien of dat er bij ons dan ook Duitse soldaten naar aanleiding daarvan, huiszoekingen

hebben gedaan of iets dergelijks, maar wij hoorden dan dat daar iets gebeurd was en wat het

later precies inhield ja daar zijn wij toen daarna, maar het was wel een hectisch moment,

dat kan ik me wel herinneren en wanneer die jongens en die mannen weer teruggekomen zijn,

ik denk toch in de loop van de avond en misschien ook dat die chaotische toestand die in die

week toen al speelde, dat dat aanleiding is geweest dat er weinig ja, represailles zijn

genomen misschien van Duitse kant, hopelijk daardoor dat het iets een rol gespeeld heeft, maar

Waar woonden jullie toen?

En als je iets verkeerds zegt of iets dat maakt niets uit, dan het is niet

dat het hier allemaal in een waagschaaltje gelegd wordt dus daar hoef je verder

geen zorgen over te maken, dus wat dat betreft kunnen we dus dan beginnen.

Oke, Gerrit we beginnen met het interview van vandaag met de eerste vraag Gerrit.

Gerrit wat heb je gemerkt van de mislukte overval van de verzetsgroep

Overloon op de Venrayseweg toen ze probeerde een Duitser gevangen te nemen?

O, toen waren de mensen allemaal in paniek en haast iedereen van de manspersonen

hebben toen ’s nachts ergens anders of buiten geslapen, gewoon opgebleven, want ze

verwachtten ieder moment een razzia van de Duitsers, dat de Duitsers de mensen, vooral

de manspersonen uit het huis kwamen halen, want er durfde niemand in huis te blijven.

Dus met andere woorden de mensen, de mannen

waren op dat moment al allemaal gevlucht?

Ja, ja want net als de vader van de vrouw die heeft thuis de hele nacht

in de appelboomgaard gestaan en gelegen omdat hij niet naar binnen durfde.

Eh, weet jij er iets van wie die aanslag gepleegd heeft?

Dat heb ik geweten, maar ik zou de namen nou niet graag meer noemen, want ik weet het niet zeker

meer wie het allemaal is geweest, maar dat waren er van toentertijd van deondergrondse en de politie

heeft daar ook aan meegewerkt, maar die aanslag is een beetje mislukt, want die Duitse motorrijder,

die officier die hier in de boerenbond in zie, in dat gebouw lagen die hadden ze verwacht dat

hij alleen terug kwam van Venray, maar toen zat er nog een andere bij op de motor en die daar

Oke Henk, goeiemorgen, Henk de eerste vraag, kun je

ons vertellen hoe je in Overloon terecht bent gekomen?

Ja, hoe ben je daar gekomen? Met de trein.

Ik zal, ik zal eer, nou, ik zal eerst even de vraag ander stellen, kun je

eerst even vertellen waar jij in de oorlog was en wat je toen gedaan hebt?

De, ik was voor de oorlog of met de oorlog toen bij een Bloemendaalse verwarmingsfirma

en die werden toen overal naartoe gestuurd voor die verwarming waar die joden zaten die

villa’s in Narenhout, Benfeld die Bloemendaal, dat die werden allemaal gevorderd, die joden

die waren weg en die villa’s die, daar zaten die moffen in dan en die moesten opgeknapt

worden tot en met, alles wat, ja helemaal klaar voor die knapen, voor die, voor die Duitsers.

En die hebben daar, ja daar moesten die verwarmingsfirma’s, die moesten daar ook voor werken

en aannemers ook, die daar verbouwingen en dergelijke, dat werd allemaal verplicht, toen.

Wat voor organisatie was dat, waar jullie voor moesten werken?

Tot, Tot zeiden ze daar tegen.

En wat deden die dan?

Die deden niks anders dan bunkers bouwen, alles voor de Wehrmacht.

En bunkers bouwen en ja, vliegveld, daar in Leeuwarden, dat

ik toen geweest ben en ja, zo’n werk deden ze allemaal, ja.

Op een gegeven moment stond het je niet meer aan, wat heb je toen gedaan?

Nee, we waren op dat vliegveld in, in Leeuwarden was

Goedemiddag Toon

Goedemiddag

We gaan beginnen

Ja

Uh Toon, kun je uitleggen wat er zo eind september 1944 in Overloon gebeurde bij jullie thuis?

Ja, eind september ‘44 uh kwamen de uh de Duitsers kwamen die trapsgewijs kwamen ze het dorp in en

uh ze deden ja, gingen zich overal nestelen kleine dingen en al hè ze gingen, gingen zich overal

zetten en uh ja, dat dat kropte zich op van alle kanten bij van Ysselsteyn en zo van alle kanten

kwam daarbij en uh op een gegeven moment komen die lui vertellen dat wij uh moesten we evacueren hè

Uh, waar woonde jullie toen?

Wij woonde toen uh uh aan de Baansestraat in de Baansestraat

En kun je uitleggen met wie je daar woonde?

Ja, met uh met uh met mijn moeder en m’n drie uh en met twee andere broers.

Uh, kun je misschien even uitleggen uh dat jullie woonde uh net buiten het

dorp richting Stevensbeek en uh op, op wat, wat voor ’n huizen wat voor ’n?

Nee, het was richting uh uh ja, het was uh het was uh richting rondweg

zal ik maar zeggen ja, het was niet Stevensbeek het was tussen in.

Uh, Toon kun je vertellen waar jullie toendertijd woonde?

Ja, uh daar uh in de Baansestraat en Baansestraat uh Ja, in ‘n ouwe boerderij woonde wij toen.

Met met uh, met uh de oorlog toen ‘t toen ’t 27 september toen ’t feest begon

Oké, we zijn hier bij Harry Weijenberg. Harry goedemiddag.

Goedemiddag.

Harry kun je ons iets vertellen hoe de situatie in 1944 in Holthees was?

Nou, de situatie in 49 was dus nogal behoorlijk uh ja eigenlijk op z’n zeggen eigenlijk gewoon

eigenlijk, maar ja er kwamen steeds meer Duitsers door uh van Maashees af en Holthees binnen en

die gingen dus naar Overloon en zodoende dachten wij al wat gaat er eigenlijk allemaal gebeuren?

En mijn vader en moeder had ook natuurlijk al de nodige zorgen daarover want ja ze trokken nog

wel door maar kwamen ze niet terug en zo en dan hadden ze eigenlijk toch een beetje moeite mee.

Oké we doen dit nog een keer op, opnieuw, volgens mij zei jij 1949.

Oké Harry, kun je ons in het kort vertellen

hoe de situatie in Holthees was in september 1944?

Nou, in september 1944 was het dus eigenlijk gewoon rustig in Holthees, maar

ja, op een gegeven moment kwamen de Duitse troepen kwam doorheen marcheren

en die gingen richting Overloon en zodoende ja was er eigenlijk in Holtheze

eigenlijk van alles gaande, maar niemand wist wat er eigenlijk ging gebeuren.

En zodoende mijn vader en moeder die waren der eigenlijk ook nog al kritisch over gestemd.

Maar ja, die waren een beetje anti Duits en ja die gingen dan eigenlijk toch maar

weer ter goede weg om maar eigenlijk niet alles ja in het vuur van de strijd te gooien.

Kun je vertellen hoe over het algemeen de mensen toen de bezetting

hebben, hebben meebeleefd was er echt haat tegen de Duitsers toen?

Oke, Truus, dan beginnen we nu. Toen er rond 24 september in 1944 steeds meer Duitsers naar Overloon kwamen, wat dachten jullie toen?

…wat wou ik zeggen? Toen kwamen ze ..

Zal ik verder gaan?

Ik, ik kan niet aan de gang komen.

O, oke, geeft niks, begin ik even vooraan. Uw vader zei toen: We zitten hier op de boerderij, hier komen ze voorlopig niet we zitten veilig. We hadden een nieuwe boerderij aan de bossenhoek.

Ja.

Kijk, dan beginnen we. Stel ik de vraag nog ene keer. Toen er rond 24 september 1944 steeds meer Duitsers naar Overloon kwamen, wat dachten jullie toen?

We dachten dat we veilig zaten.

Op een, op een goeie boerderij, en, en nogal veel, nogal achteraf, en het was, er waren veel bossen, en we dachten dat we daar veilig zaten.

Oke, een paar.. een paar dagen later. Op 26 september, wat gebeurde er toen?

n kwamen ze binnenstormen en met geweren op ons af en we moesten er met 10 minuten uit zijn, en ehm, va en moeder die konden dat niet, die had al 2 weken, al weken in,

op een stoel gezeten, en in bed, hoogzwanger, en we wilde van alles meenemen voor de kinder, voor de kleine kinder, en dat mogen we ook niet, en ehm, ja zonder iets moesten we er uit.

Op een gegeven moment, eh, zijn jullie vertrokken.

Uhuh.

Wie waren dat en waarom zijn jullie vertrokken?

Dat waren, iets meer, iets meer dan ons eigen gezin, vader, en moeder en de kinder, en toen wou vader de paarden en wagen inspannen, dat wij daar, maar dat, maar dat mocht niet, mocht ie ok niet als van de duitsers. Die moesten ze, dat paard moesten ze zelf hebben, en zo doende, mochten wij, moesten we te voet er uit, en en op pad.

Maar, wat vonden je, wat vonden jullie er toen van, dat jullie zonder iets

mee te nemen zo weggestuurd werden? Wat, wat wat, kun kun je nog enigszins een reactie van vertellen, hoe jou vader en moeder dat toentertijd beleeft hebben?

Mijn, ik, ik weet nog, ik ik heb nog zo goed in mien geheugen dat mijn moeder huilde als, als, en vader zo zenuwachtig was, ja met, met tien kinderen, euh op weg en niks mee geno.. Je huis verlaten en en eh, en zo op pad moesten zonder iets.

Toen zijn jullie ri.. eh.. door de bossen naar richting merselo gelopen. Na, waar zijn jullie toen naar toe gelopen?

“Goed u bent uhm, de broer van Nico Buijs.”

“U hoorde vliegtuigen?”

“Jasper Buijs.”

“Ja, en knallen en gooien en schieten, ja.

“Ja, ja, ja. Ja, was niet zo gezellig nee. Je wist ook niet wat er allemaal gebeurde, ja.”

Maar je ken, ging toch buiten kijken.

“U bent Jasper Buijs. Wanneer bent u geboren?”

“Drie, zes, drieëntwintig.”

Dat deed je toch, want je was toch een soort nieuwsgierig. Wist jij veel. Niks, ja.”

“Oke, uhm. Herinnert u zich uhm het moment dat de oorlog uitbrak? U werkte ook op de werf hè?”