Sobibor Interviews 1983-1984

In vernietigingskamp Sobibor (Oost-Polen) zijn ongeveer 170.000 joden uit heel Europa omgebracht. Ruim 33.000 van hen kwamen uit Nederland. Nog geen vijftig gevangenen hebben de oorlog overleefd. De meesten van hen ontsnapten tijdens de opstand die op 14 oktober 1943 uitbrak.

Met dertien overlevenden van Sobibor zijn interviews gehouden. Soms emotioneel, soms afstandelijk vertellen zij over hun door de oorlog verstoorde leven, de mensonterende omstandigheden in het kamp, hun ontsnapping en hun leven na de oorlog. De leider van de opstand vertelt gedetailleerd over de voorbereiding en uitvoering van de massale uitbraak. Ook zijn interviews te zien met twee Poolse omwonenden van het kamp en een overlevende van de opstand in het crematorium van Auschwitz-Birkenau.

De interviews met de overlevenden van Sobibor zijn gefilmd in 1983 en 1984. In deze periode vond in het West-Duitse Hagen het proces plaats tegen de kampbeul Karl Frenzel. Als verslaggever van het dagblad Het Vrije Volk woonde Jules Schelvis, zelf overlevende van Sobibor, het proces bij. Hij was vergezeld van Dunya Breur (†2009), een kenner van de Slavische talen, die het proces volgde voor een filmmaatschappij. Uit Amerika, Israel, Brazilië en Australië kwamen overlevenden om tijdens het proces te getuigen. Met zelf gekochte video-apparatuur maakten Schelvis en Breur filmopnames van deze overlevenden. Schelvis bediende de camera en Breur deed de interviews. Sommige interviews zijn later thuis bij Schelvis, in Tricht, opgenomen. Voor de gesprekken met Alexander Petsjerski en Arkady Wajspapir reisden Schelvis en Breur af naar het Russische Rostov aan de Don. Samen met Dunya Breur voerde Jules Schelvis aanvullende gesprekken met twee Poolse omwonenden en een overlevende van de opstand in het crematorium van Auschwitz-Birkenau.