Zouden jullie iets kunnen vertellen over het gezin waarin jullie zijn opgegroeid

Ouders met 2 meisjes, maar we hadden geen broer en geen zusjes meer en op de boerderij. En de school tegenover ons, in de dorpsstraat, en we gingen met paard en wagen naar de kerk in den burg, katholieke kerk, was hier toen nog niet en dan reed je met paard en wagen naar den burg, oh ja het ging over het gezin he, maar nu beland ik bij de school, we hadden een openbare school tegenover ons. Prima, dichtbij, leuk, andere kinderen met elkaar, geen punt

Wat deden jullie ouders

Was boerderij, koeien, schapen, bouwland dus met bieten en tarwe, haver en dat soort paarden wagen, varkens en kippen, in de dorpsstraat, je houd het nu niet voor mogelijk, vader is hier geboren is hier in de Koog geboren, grootouders ook, van vaders kant. Kogers

Hoe zag het dorp er toen uit

Ja elf huizen en een kerk zei mijn vader altijd, meer was het niet

Hoe zag de Koog er toen uit

de koog dus een veel kleiner dorp, volgens vader dus 11 huizen en een kerk, maar in onze tijd was het natuurlijk al iets meer, en wij hadden zelfs al gasten in de boerderij, als de koeien naar buiten gingen in het voorjaar. Dan maakte vader de stal schoon en dan kwamen er jonge dames uit Groningen en die zaten er heerlijk, 6 weken en toen begon het toerisme ook al op gang te komen. Ja. Het badhotel was het eerste hotel op de duinen, van 1907, daar begon het eigenlijk mee

Hebben ze ook vorig jaar een boek over geschreven. 100 jaar Badhotel, maar ook 100 jaar toerisme in de Koog

Bleven er in oorlogstijd ook nog toeristen komen

Nee, nee dat kon niet. Nee die kwamen toen niet meer. In de oorlog hadden we dus geen toerisme meer, toen was er ook helemaal nergens meer wat, geen hotels of nee, dat lag helemaal stil, dat ontgaat je wat en ik was nog heel jong, ik was tussen 6 en 11 jaar heb ik de oorlog dus meegemaakt, maar nee gasten waren er toen niet op het dorp

Hoe zag de Koog er in oorlogstijd uit

Nou heel rustig natuurlijk, er was geen toerisme, niet veel te doen, je mocht ook niet veel, je mocht ook niet na acht uur 's avonds op straat, dus leuke activiteiten waren er ook niet. Ik was dan nog wel heel jong dus daar heb je niet zoveel last van, maar toch het was niet een leuke kindertijd dan toch, nee.

Ik was iets ouder, en we hadden achter huis britsindiers en uit de kaukasus en georgiers en duitsers vlak achter ons eigenlijk

Dus mocht nooit ver weg van huis, dat kon niet. En je mocht niks, de fietsen werden gevorderd en je kon geen kant op, er was ook niets te doen natuurlijk voor jeugd dus dat was een vervelende tijd

Als je nu ziet hoe de jongelui nu uit kunnen gaan enzovoort, dat was er niet bij. Nee zeker niet. En op school ook, want jij had nog wel een schoolreisje naar de overkant, naar Schiphol bijvoorbeeld, maar in mijn schooltijd we zijn nooit weggeweest want dat ging niet naar de overkant met zo'n club kinderen. Dat werd niet gedaan. Leuke foto's nemen ook niet, schoolfoto's nee. Dat hebben we gemist eigenlijk

Voor het boek school gaan in de Koog staat er over mijn schooltijd niet veel in. Ik heb zelf een stukje, ook over deze tijd, de russenoorlog en dat we van het dorp weg moesten, omdat de schrijver zei: ik weet daar niets van eigenlijk, die tijd hier in de Koog

Wat weten van jullie toen de oorlog uitbrak

Jij meer als ik

Ja, vader zei we zitten der in. Enne... ja en dat was naar. We hadden natuurlijk ook mobilisatie, er zaten hier ook soldaten, Hollandse soldaten, die vaak bij ons kwamen

Hoe zag Oudeschild eruit toen u opgroeide

Dat is natuurlijk heel anders dan dat dat nu is. Er is vreselijk veel nieuwbouw gekomen, want dat zeg ik, wij hadden toen drie huizen, werden er gebouwd met een garage en daarna benne dr rondom ons heen benne dr huizen gebouwd, dat ik weet dat het al gekwam. Wij woonden eerst onder de dijk, vlak aan de kant van het water want daarin kon je prima zwemmen en toen kon ik al zwemmen. Maar dat is zo verschrikkelijk veranderd in die tijd, ja, dat is met alles is het veranderd. Maar dat was een heerlijk dorp voor de jeugd, want we gingen met een bootje varen in de haven

Er werd toen nog van alles van Texel afgehaald, kolen en kazen en dan viel er een in het water en dan gingen wij vliegende met zo'n paal naar beneden, want er zitten ook trapje op die paal .. Nee het was een heerlijk dorp. We haalden ook krabben uit het water vandaan en knikkeren en kinderspellen, hoepelen. Het was een heerlijk dorp om in te spelen. Werkelijk waar

Hoe zag het er uit toen

Heel klein en de boot natuurlijk, dat was de attractie. Toen had je nog niet zo'n jachthaven als dat je nu hebt. Er waren een paar bootjes, de kwamen er weleens in de zomer in de haven en de boot. De eerste boot ging 's ochtends om 6 uur van Texel af en de laatste kwam om half 8 van Den Helder af

Nou daar gingen wij praktisch altijd naartoe. Als de laatste boot aankwam was het gezellig. Dat weet ik nog, want dan was er hemie-ijs, begon toen te komen en dan kreeg je kaartjes op de boot, eerste klas, tweede klas en de fietskaartjes en dan was er zo'n oudere meneer, Jan de Vries en die vroeg aan mij en mijn vriendin of wij die kaartjes uitzoeken wouden. De nummers van eerste klas, tweede klas en fietsen en dan kregen we een hemie-ijsje van 5 cent. Nou dat was toch wat, dat deed je natuurlijk graag en daarna ging je zwemmen in de haven. Niet toen we 7 jaar waren hoor, maar later gingen we in de haven zwemmen. Dat was verschrikkelijk leuk en dan kwamen er ook een berg jongens en meiden van den burg af, nou dat was weleens een beetje strijd hoor, want zij dachten dat ze het alleenrecht hadden en bij ons ging het natuurlijk ook om het alleenrecht. Dat was natuurlijk helemaal niet zo want iedereen had evenveel rechten. Maar dat was een verschrikkelijk gezellige tijd

Wat deden uw ouders

Mijn vader en zijn broers hadden een garnalendrogerij en daar hebben ze eigenlijk hun hele leven in gewerkt totdat de oorlog kwam en toen benne ze ook gaan houtdrogen voor radiators voor op een auto rijden die en ze hebben nog witlofpennen gedroogd voor koffie te maken en boerenkool hebben ze gedroogd en sperziebonen. Ja dat waren allemaal artikelen in de oorlog, dat kwam van de vaste wal, dat hadden ze hier op Texel niet hoor en mn vader had ook een malerij en mijn schoonouders kwamen er ook, mijn schoonvader kwam er om graan te malen voor voer en van alles en grasdrogen voor de koeien dus die zijn eigenlijk aldoors een beetje bezig geweest met van alles te doen en die waren heel anders actief als boer waren

Wat deden uw ouders in de oorlog

Mijn vader had ook nog wat bloembollen, als niemand ze wil hebben moet je ze verkopen en dan later kan je er wat aan verdienen en dat hebben ze ook gedaan en toen aan het begin van de Russenoorlog stonden mijn vader en zijn broer klaar om naar dat bollenland te gaan en toen stonden ze halverwege de schilderweg en toen dachten ze er klopt hier iets niet, er werd geschoten. Ze zeiden we moesten maar teruggaan. En toen zagen we bij ons soldaten in de steeg liggen, tegenover bij de buren, er stonden toen nog geen huizen, maar wel zes noodwoningen. En daar lag, een italiaan lag er in de steeg en er lagen Duitse soldaten in de steeg. Oh wat ben dat nou, oefeningen, maar het bleek geen oefening te zijn. Want toen later lag er zo'n grote scherf op mijn kussen van mijn slaapkamer. Dat was door het raam heen gekomen

En je hebt gezien die huls die ik toen had die lag er, dr heb een mitrailleur gestaan. Maar je kwam de deur natuurlijk niet meer uit. Want de een lag ander divan de onder zat onder de tafel ik zat alleen in de bijkeuken, we wisten helemaal niet wat er gebeuren zou. Ja tot dat je hoorde dat de russenoorlog. En toen bennen we met mijn heel moeder en vader en twee zussies naar mijn vriendin gegaan die woonde op het eind van oudeschild richting, niet de haven maar de andere kant. En daar hebben we in de oorlogsdagen gewoond, de kat mee, dus alles er op en der aan. En toen andere dags dat het een beetje rustig was, want wij hadden thuis ook slacht, dus we hadden weckflessen en dat hadden mn vrienden hun vader en moeder niet, toen ben ik teruggegaan met de poppenwagen, die was ook meegegaan en daar heb ik weckflessen in gedaan en die hebben we opgegeten

Maar met een dag of 5 toen benne we weer naar ons eigen huis gegaan, de ramen werden weer gerepareerd, maar weet je voor de rest, of hoe het toen afgelopen is die Russenoorlog, wanneer als die Duitsers, ja, ze benne weggeraakt van Texel, dat benne ze. Maar toen waren de Russen er toch ook nog en later nog, na die Duitsers benne die nog weggegaan op de boot

Kunt u zich dat herinneren dat die Russen weggingen

Jazeker, kan ik me dat herinneren, daar zijn ook foto's van

nou ja wij woonden natuurlijk op oudeschild en toen hoorden we dat de russen weggingen en dan ga je naar de haven toe en je gaat kijken .... er werden ook foto's van gemaakt, dat ze vertrokken, later benne dr nog weer teruggekomen en dat ze dan natuurlijk terugkwamen met die bevrijdingsdagen, dan kwamen ze er ook weer naartoe. En dat ze toen hierheen kwamen dat mag nu wel, maar toen mocht het niet. Toen moesten ze helemaal over de wieringen, ze mochten niet via den helder. Waren ze bang voor spionage, nou dat was natuurlijk larie, dat hoefde helemaal niet meer. Nu mogen ze wel gewoon komen over Den helder en worden ze hier aan de koogstraat, daar zit een heel groot stuk, daar staan alle namen op van de mensen die hier overleden benne tijdens de russenoorlog. Dat was wel heel erg hoor.

Wat zag u toen de russen vertrokken

ja gewoon, ze gingen gewoon allegaar op de boot en ze bennen allegaar naar den helder gebracht en dan zie je er niets meer van

Toen zijn ze met een trein of met een bus, ik weet niet of ze toen weggegaan zijn, maar ik weet wel dat ze allegaar op het dek stonden en dr bennen ook foto's van gemaakt, dat weet ik wel en dr waren ook de burgemeester denk ik dat er toen geweest hebben ook, dat die er bij waren

Wat vond u daarvan

Nou dat vond je interessan

Zou u zich voor kunnen stellen en vertellen wie u bent?

Ik heet Theo Witte, ik ben geboren op 7 december 1929, en mijn geboorteplaats

was waar ik nu zit, in deze kamer, daar stond mijn geboortewieg.

Dus het is heel bijzonder dat ik nu nog op deze zelfde locatie woon en werk en doe.

Dus vandaar dat mijn leven bestond uit.

Of laat ik het anders stellen.

Mijn familie was een agrarische, boerenfamilie en ik kwam uit een groot gezin met

veel broers en zusters, maar allemaal, bijna allemaal uit een agrarische familie,

dus vandaar dat ik hier nog steeds woonachtig ben door allerlei ontwikkelingen heen.

Maar mijn beroep was agrariër. Dat heb ik dan uitgeoefend tot mijn 65e jaar, toen ik 65 werd.

Mijn zoon was opvolger van het bedrijf en die is toen, die heeft toen het

bedrijf voortgezet maar dan in een andere opzet als dat ie nu bezig is.

Met andere woorden het bedrijf is ook aangepast aan de ontwikkelingen die er plaats hebben gevonden.

Dus vandaar dat ik zelf nog steeds betrokken ben bij, niet bij de

bedrijfsvoering, laat ik dat duidelijk stellen, maar wel steeds op

de hoogte bent van de ontwikkelingen, omdat het gewoon je beroep is.

En daarna was mijn interesse altijd al naar de vliegerij, dat is eigenlijk

de insteek geweest van waar ik nu ook mee bezig ben, met dat luchtvaartmuseum.

Ik zelf heb altijd een bijzondere interesse gehad voor de luchtvaart.

En wat ik had gewild in die tijd, want u moet zich proberen

Zou u zich voor willen stellen

Ik ben Vronie Halsema, ja, wat moet ik dan verder zeggen

Wat is uw voornaam

Veronica, Vronie word ik genoemd

Uw verkleinnaam

De roepnaam he

Kunt u het texel beschrijven waarin u opgroeide

Ja, das toch moeilijk he eerst.

We woonden hier natuurlijk gewoon in het land en je moest lopend naar school

Dat is wel je stevigste herinnering natuurlijk, weer of geen weer, je mocht lopend naar school.

Ik ken me ook nog herinneren, dat was in de crisisjaren,

dat ik naar school ging dat vader moest stempelen.

Als ie dan niet genoeg werk had, het boerderijtje leverde niet genoeg

op om van te leven, dat ik dan die ochtend met hem mee mocht rijden.

En een enkele keer werden wel eens kinderen uit de omgeving met paard

en wagen opgehaald, zeg maar, ze hadden zo'n wagen waar je in kon.

Waar ze ook mee naar de kerk gingen 's zondags zeg maar.

Ik weet niet eens meer hoe zo'n ding heette, een tentwagen ofzo.

En dan werden er wel eens kinderen opgehaald met slecht

weer en dan mocht je ook wel eens een stuk meerijden.

Kunt u wat vertellen over het gezin binsbergen?

Wij kwamen ongeveer in april 1942 kwamen wij uit haarlem vandaan naar texel. Mijn vader had met herman van de horst, de latere bekende cineast het verzoek gekregen om op texel een natuurfilm, voornamelijk over vogels te draaien om alvast dat op de plank te hebben liggen om het toeristenbezoek naar texel te stimuleren.

En zo kwamen wij hier terecht. Net na de paasvakatie zeg maar kwamen wij in een huis terecht bovenop het duin wat normaal in het toeristenseizoen gemeubileerd werd verhuurd. Wij kwamen daar terecht en gingen ook meteen in de Koog op school, spraken binnen 3 weken om geaccepteerd te worden Texels, spraken we dialect. Familie die verstond ons niet meer, familie die van de vastwal op bezoek kwam. En wij voelden ons al heel snel helemaal opgenomen op dat Texel. En mijn vader en van de horst en nog een camera assistent trokken er vrijwel dagelijks bij goed weer op uit om vogelopnamen te maken en natuuropnamen, zodat die film een aardige doorsnee van de seizoenvogel op texel gaf.

Dat duurde tot mei 1944 toen werd de hele kuststrook en ook het dorp de koog werd ontruimd en wij moesten van het eiland af. Bovendien was mijn vader in de ogen van de burgemeester en de duitsers staasgevaarlijk omdat hij zijn mond niet kon houden en ook verdacht werd van zeg maar ondergrondse activiteiten. En dat filmen en fotograferen was op zich natuurlijk ook al verdacht, want je kon snel als een soort spion worden opgevat.

Wij gingen omdat we helemaal niet wisten waar we naar toe moesten, gepakt en gezakt gingen wij via de zaanstreek naar walle te veen waar mijn vader net nog voordat het vakantieseizoen begon een vakantiehuisje bij de bullakerwiede kon huren. Een vakantiehuisje van ongeveer 3 bij 6 meter waar we met zijn zessen in gewoond hebben. Ik begrijp niet hoe da mogelijk is geweest, voor mijn moeder was het een hele opgave. Uiteindelijk na, na mijn vader al zijn diplomatieke mogelijkheden in de strijd had gegooid mochten wij in augustus weer naar texel terug en wij kwamen in een huis aan de bosrand wat dus ontworpen was door jan den strijbos eigenlijk een goede vriend van mijn vader die zich ook met fotografie bezig hield en artikelen schreef.

En wij kwamen daar in een huis terecht wat dus door de weermacht gebruikt was voor de gewonden die moesten aansterken. Die kwamen meestal uit het oostfront gewond geraakt en die hadden op texel net als het huis waar nu mevrouw wolkers woont, dat was het huis van wauve, dat was ene villa met een prachtige halfronde kamer, een eiken pakket en dat huis was ook gebruikt als hospitaal, wij zagen al heel gauw kans om in de huizen in te breken en erin te spelen. Er lagen nog stromatrassen, met grote adelaars in zwarte opdruk. En wij gebruikten ze dan om daken van te maken van hutten in het bos.

laats, een van die kuilen is verder uitgespit, en die diende als schuilplaats voor Arkadie en Warlam.

Warlam Lomidze en Arkadie Kiladze. Die kwamen, Warlam was gewend, die hadden we al leren kennen omdat ze eerst in een barak vlakbij ons huis in het bos hadden gezeten. Die kwam elke week bij mijn moeder met een gestreept hemd dat alle sovjet militairen droegen, zo'n blauw gestreept hemd, soort matrozen, soort dorus hemd zeg maar en laken, hij sliep onder een laken. Dat was heel uitzonderlijk, hij was student geschiedenis en hij overhoorde ons over Willem de tweede onder andere. Hij stond de tweede dag na de opstand stond ie plotseling bij ons in de kamer met zijn geweer in de hand. Mijn vader zei al wat is er warlam. Hij zegt ik ben gewond, hij was dwars door zijn pols geschoten.

En vader zei warlam wij zullen voor je zorgen. Je kunt je hier in het bos verstoppen hij vroeg meteen ook om water en een schop en met de schop hebben ze heel listig een kuil heel verder uitgegraven. Zo groot als een twee persoons bed en ze hebben dat zand gebracht naar een plek waar een amerikaan, waar een engelse bommenwerper was neergestort. Er was een hele kale plek in het bos. En zij hebben hun broeken uitgetrokken en de pijpen dicht gebonden en ze hebben het zand wat daar te veel was hebben ze in die broekspijpen geschept en dat hebben ze om hun nek hebben ze steeds die twee volle broekspijpen naar die kale plek gebracht en daar dat zand weten uit te storten en zeg maar onzichtbaar te maken.

het mos wat ze precies in patroon hadden opzij gelegd, al het mos teruggelegd zodat het helemaal was zoals het oorspronkelijk was en daarna hebben ze nog bovendien een luikje gemaakt van papier, touw en veters.

En daarop hebben ze mos gebonden en ze konden dan in die kuil en dan sloten ze die kuil af door dat luikje ervoor te zetten. En daar hebben ze dus al die nachten doorgebracht, niet helemaal tot de bevrijding, want op een gegeven moment had mijn vader een veiliger plaats vlakbij den burg gevonden bij een boer en moeder kookte elke dag op een soort buitenfornuis, kookte ze ongeveer een emmer aardappelen en dan gingen dan in de waterzak van een kampeeruitrusting ging er een emmer water mee, een doos gekookte aardappelen in schil met wat zout ging het bos in. Als er wat eieren waren ofzo kregen ze gekookte eieren bij en zo zijn ze een aantal weken doorgekomen.

ten mee. Een rugzak vol spullen. En de volgende kwam warlam weer lachend van lieve moeder wil je nog eens keer aardappelen koken want er zijn vannacht kameraden gekomen die niets hadden en die hebben we de aardappelen gegeven en het brood. Want er was een bakker in den burg, die bakte voor ze.

En later weer aan te wijzen waar ze toen ze op het centrale begraafplaats bij de hoge berg werden begraven.

En zo kwamen arkadie en warlam kwamen de oorlog door, ze hebben het overleefd. En omdat mijn vader in september 1945 aan maagkanker overleed na een operatie heb ik warlam als een soort vader op afstand beschouwd. En altijd verlangt dat we weer in contact kwamen en dat kwam pas in 1968 toen vrouw Boon uit de cocksdorp in georgie op bezoek ging en zo bij warlam terecht kwam. Wij hadden, mijn broer jaap en ik hadden een paar fotos en wat tekeningen hadden wij een soort herdenkingsboekje gemaakt met een franse tekst en dat is zij hem gaan brengen. Dus uit die tijd stammen dus de correspondenties altijd heel eenvoudig, werden een keer kwam er een pakje aan met thee en sigaretten ook door warlam gestuurd.

En in 1986 hadden mijn vrouw en ik net een nieuwe citroen bx en zijn we naar georgie gereden, net na tjernobyl was dat. En toen hadden we binnen 10 dagen een routebeschrijving, met een voorgeschreven route van intoerist en zo kwamen wij dus in abchazie terecht, in sukhumi waar warlam woonde. Later zijn we nog in Tbilisi geweest bij een zoon van hem en na drie weken zijn we weer naar huis gereden. En hij is niet zo heel oud geworden. Hij was tamelijk vitaal maar wel hart patient.

Hij is ongeveer 76/77 geworden, was daar hoofd van een school was gepensioneerd al een tijd en heeft ondanks alle ellende die hij had meegemaakt tijdens die gevangenschap want ze waren in polen in het gevangenkamp geweest en ze hadden op de plaats waar ze gevangen genomen waren, met 20.000 man, bij kertz op de krim zijn zij 750 km lopend naar de oekraine gelopen waar ze in een open kamp terecht kwamen met een hele slechte verzorging.

Onderweg werden mensen die niet mee konden komen die werden gewoon doodgeschoten dus dat is een verschrikking geweest.

Hoe heeft u warlam leren kennen?

ërs, waardoor we ook moesten verhuizen,van dat huis op dat duin moesten we het dorp in en in 1944 zijn we geevacureed toen kwamen aan het huis aan de bosrand.

Door strijbos ontworpen en eigendom van dreiger de secretaris van natuurmonumenten kwamen we in het bos tercht en plotseling waren er weer andere uniformen met andere schildjes op de armen, georgien stond erop. Mijn broer jaap zei dat is georgie, dat is onder de kaukasus daar komen ze helemaal vandaan en ze spraken geen Russisch. De kaukasiers die we eerst hadden spraken russsich daar konden we russisch van leren we hadden ook een aantal Russische woorden geleerd, we konden aardig vloek op zijn russisch en vieze woorden zeggen en toen dus die soldaten met die nieuwe mouwschildjes aangekomen waren kwamen ze allereerst in een leegstaande barak in het bos alle zesde slag.